Tüm DeFi kullanıcılarının aklını bir soru kurcalar: Bir projenin dolandırıcılık olup olmadığını nasıl bilebilirim?
Bu yıl Kasım ayında, DeFi'de kilitlenen toplam değer 276,92 milyar USD ile tüm zamanların en yüksek değerine ulaştı. DeFi gelişiyor ve her hafta çok sayıda yeni proje ortaya çıkıyor. Tüm kripto yatırımcıları, oyuna erken girmenin size son derece yüksek kazançlar sunabileceğini biliyor. Peki ama bir projeyi değerlendirirken hangi parametreleri kullanmalısınız?
Meşru projeleri belirlemek ve dolandırıcılık amaçlı olanlardan kaçınmak için 5 ipucumuzu (ve ekstra ipuçlarını) okuyun.
1. Projelerin Web Sitelerini ve Sosyal Medya Hesaplarını Kontrol Edin
Projenin resmi kanallarını ziyaret etmek gibi küçük adımlarla başlayabilirsiniz. Dolandırıcı projeler meşru izlenimi veren web siteleri oluşturabilir, fakat bunlar genellikle "düşük kalitede"dir. Birçok sayfada "çalışmalar devam ediyor" yazısını görebilirsiniz ya da orada olmaması gereken ögelerle karşılaşabilirsiniz. Sitede projeden duyuruların, SSS'lerin ve rehberlerin düzenli olarak güncellendiği aktif bir Destek Merkezinin olup olmadığını kontrol edin.
Aynı şey sosyal medya için de geçerlidir. Örneğin, paylaşımlar yalnızca satın alma çağrısında bulunuyorsa ve Eğitim İçerikleri, Topluluk Özellikleri, Anketler ve Geri Bildirimler gibi toplulukla etkileşime yönelik hiçbir çaba harcanmıyorsa, kuşkulanmanız gerekir.
Bonus ipucu: Telegram gibi topluluk gruplarında proje moderatörleri gibi davranan kişilere karşı dikkatli olun. Temkinli olmayı elden bırakmayın.
2. Projeyi Araştırmak İçin Zaman Harcayın
Bazı DeFi projeleri CeFi'den DeFi'ye geniş çaplı geçişe destek olmak, ölçeklenebilirlik sorunlarının üstesinden gelmek, çapraz zincirleri desteklemek gibi mevcut sorunlara gerçekten çözüm sunmaya çalışır. Bazılarının ise pek bir kullanım alanı yoktur.
Projeyi ve ekibi araştırmak için zaman harcayın. Projenin listelenip listelenmediğini kontrol etmek için CoinMarketCap ve CoinGecko gibi tanınmış listeleme sitelerine bakın. Kendinize şu soruları sorun: Bu proje hangi sorunları çözmeye çalışıyor? Kriptoya hangi inovasyonları getiriyor? Proje, diğerlerinden farklı olarak ortaya ne koyuyor? Projenin arkasında güçlü bir teknoloji var mı?
Birçok kişinin dikkate aldığı bir diğer etmen ise kurucu ekibin geçmişidir. Kurucu ekip hakkında internetten bilgiye ulaşabilmek birçok yatırımcının güvende hissetmesine neden olur. Eğer bu sizin için önemliyse, internette kurucuları hakkında bilgi bulunan bir projeye yatırım yapmak ya da yapmamak tamamen sizin kararınıza kalmıştır.
Bonus ipucu: DEX'e geçişin artmasıyla merkeziyetsiz daha fazla ürüne ulaşmak mümkün hale gelmiştir. Bu da aracıların olmadığı ve anahtarlarınızı kendi elinizde tuttuğunuz anlamına gelir. Daha fazla otonomi sahibi olmak istiyorsanız, merkeziyetsiz dünyaya yatırım yapmaya başlamanızı öneririz.
3. Kimlerin Kriptoları Tuttuğuna ve Alım Satım Yaptığına Bakın
Kendi tokeni bulunan tüm DeFi projeleri, token ekonomilerini yayınlamalıdır. Yatırım yapmadan önce token dağıtımını ve kullanım alanlarını öğrenmelisiniz.
Token sahiplerini ve alım satım hareketlerini takip etmeyi düşünebilirsiniz. Dextools (Binance Smart Chain ve Ethereum ile kullanılabilir) gibi araçlardan faydalanabilirsiniz. Satış hareketi yoksa ya da çok azsa, proje muhtemelen dolandırıcıdır. Bir adresteki alım satım sıklığının çok fazla olmasına karşı da dikkatli olmalısınız. Proje sahipleri, sizin tokeni aldıktan sonra satmanızı engelleyecek şekilde kod üzerinde oynama yapmış olabilir. Yalnızca belirli adreslerin beyaz listeye eklenmesiyle tokenin normal bir şekilde işlem görüyormuş gibi gözükmesi de sağlanabilir.
Dextools'daki alım satım hareketlerinin örnek bir ekran görüntüsü.
Bir diğer kullanışlı araç da BscScan ya da EtherScan gibi bir blok gezginidir. Bu gezginler blockchaine özeldir. Blok gezginleri token sözleşmeleri, tokeni yaratanların adresleri, tokene yönelik tüm işlemler vb. hakkındaki tüm bilgileri içerir. Havuzdan likidite çıkıp çıkmadığını bile kontrol edebilirsiniz.
BscScan'deki token bilgilerinin örnek bir ekran görüntüsü.
4. Eğer Gerçek Olamayacak Kadar İyiyse...
"Bedava yemek olmaz" lafını duymuşsunuzdur. Dolandırıcılar çoğu zaman kazancınızı ikiye hatta üçe katlamayı vaat eder. Sizden bir adrese kripto göndermenizi isteyebilirler ve sizi tanıdık olmayan bir etki alanı adına sahip bir etkinlik sayfasına yönlendirebilirler (kırmızı alarm!). Bazı dolandırıcı etkinlikler tanınmış bir projeye bağlı olduğunu da iddia edebilir ve hatta "Müşteri Hizmetleri" sohbet robotları bile kurabilir. Dolandırıcılıklar gitgide daha sofistike hale gelmektedir.
Temel bir kural olarak, etkinlik sayfasının aynı etki alanı adını kullanıp kullanmadığını her zaman kontrol etmelisiniz. Devam etmekte olan etkinlikleri doğrulamak için projenin kanallarını da ziyaret etmelisiniz.
Bonus ipucu: Hiç cüzdanınıza ücretsiz bir airdrop yapıldığını fark ettiniz mi? Dolandırıcı projeler tarafından hedef alınıp alınmadığınızı kontrol etmek için basit bir Google araması yapın (muhtemelen hedef alınmış olacaksınız). Bunlarla etkileşim kurmayın.
5. Denetimler Faydalıdır... Fakat Yine De Kodda Güvenlik Açığı Olabilir
Birçok DeFi projesi, blockchainle ya da bir varlıkla etkileşim kurmak için akıllı sözleşmeleri kullanır. Bazı akıllı sözleşme denetimleri, akıllı sözleşmenin kodunu yazılım hatalarına ve güvenlik açıklarına karşı dikkatle inceler. Kodu güçlendirmek için iyileştirmeler ve çözümler de önerirler.
Dolandırıcı projeler denetim yaptırmak için genellikle para ve zaman harcamaz. Tokenin satışını artırmaya odaklanır ve sözleşmede kasten manipülasyon yapıldığını gizlemeye çalışır. Fakat gerçekçi olmalıyız: Yukarıdakiler ancak mükemmel bir dünyada geçerli olacaktır. Dolandırıcılıklar geliştikçe, yatırımcıların güvenini kazanmak için temel denetimleri yaptırmayacaklarını nereden bilebiliriz? Zaten yatırımcıların büyük çoğunluğu da denetim yaptırdığını iddia eden projelere muhtemelen derinlemesine inceleme yapmadan inanacaktır.
Dahası, ister büyük ister küçük olsun projeler denetimden geçmelerine rağmen hacklenebilirler. Bunun başlıca örnekleri arasında çapraz zincir DeFi platformu Poly Network'ün 600 milyon USD'lik hacklenmesi, DeFi getiri protokolü BadgerDAO'nın 120 milyon USD'lik hacklenmesi ve yakın zamanda gerçekleşen Defi getiri platformu Grim Finance'in 30 milyon USD'lik hacklenmesi yer almaktadır.
Her şeyi dikkate aldığımızda, bu makalenin yazarı olarak akıllı sözleşme denetimlerinin faydalı olduğu, fakat fonların güvenliğini garanti altına almadığı kanaatindeyim. Projeler, kodlarını güncellemek için düzenli olarak denetimlerden geçmelidir. Sizin de gözünüzü açık tutmanız ve bu makalede bahsedilen diğer ipuçlarını kullanmanız faydalı olacaktır.
Bu makalede ifade edilen fikirler yalnızca yazara aittir ve ApolloX'in görüşlerini temsil etmeyebilir.
---
Risk Uyarısı: Kripto alım satımı risk içerir. Tüm alım satım faaliyetlerinizin tüm sorumluluğu ve riski size aittir. Buradaki bilgiler, ApolloX'ten finansal ya da yatırıma yönelik tavsiyeler olarak değerlendirilmemelidir. ApolloX, kullandığınız herhangi bir finansal üründen doğacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez.
Apple Store ya da Google Play'den indirmek için ApolloX uygulamasına buradan ulaşabilirsiniz.
ApolloX ile tüm yeniliklerden haberdar olun!